Anfoesoldeb Belmarsh

Mae David Blunckett, un o’r Ysgrifenyddion Cartref mwyaf asgell dde yr wyf i’n sicr erioed wedi ei weld, wedi gorfod ymadael a’i swydd.

Mae’r ‘Law Lords’ wedi dyfarnnu fod cadw pobl o dramor fel carcharorion heb ddwyn achos yn eu herbyn am amser amhenodol, a heb ddangos tystiolaeth, yn erbyn eu hawliau dynol, ac yn anghyfreithlon.

Mae Ian Macdonald, QC, wedi ymddiswyddo fel un o’r rhai oedd wedi cael y dyletswydd o gynrychioli’r carcharorion yma, ar y sail fod y gyfraith gwrth-derfysgaidd newydd yma a ddaeth i rym yn 2001 i ganiatau carcharu heb achos yn anghyfreithlon, ac yn erbyn ei gydwybod.

O’r diwedd mae pwysau yn cael ei roi ar y llywodraeth ffiaidd, asgell dde yma i newid eu hagwedd a’u hymdriniaeth o bobl.

Mae tua 16 o bobl o dramor wedi eu carcharu yn Belmarsh, a dwy garchar arall. Maent wedi eu carcharu ar yr amheuaeth o fod yn derfysgwyr, ac felly yn fygythiad i ‘Brydain’. Does dim tystiolaeth wedi ei gyflwyno i awgrymu eu bont yn fygythiad. Does dim amser penodol wedi ei osod am pa hyd y mae’n nhw’n cael eu carcharu.

O’r rhai sydd wedi cael eu carcharu ar yr amheuaeth o fod yn derfysgwr o dan y ddeddf atal terfysgaeth newydd, ac sydd wedi cael eu rhyddhau, does dim un wedi cael eu darganfod i fod yn euog. Mae nhw wedi colli misoedd lawer o’u bywydau wedi eu carcharu mewn cell dywyll yn syml oherwydd eu cefndir a’u hil. Does dim rheswm arall. Ond mae’r rhai sydd wedi cael eu gadael yn rhydd wedi cael eu rhyddhau am mai ‘Prydeinwyr’ y’n nhw. Tramorwyr yw’r rhain yn Belmarsh, ac am y rheswm hyn mae nhw’n cael eu cadw am gyfnod amhenodol. Hiliaeth yw hynny, a dim llai.

Dadl y llywodraeth yw fod gan y carcharorion yma hawliau sifil Brydeinig trwy eu ymwneud a’r SIAC (Special Immigration Appeals Commission). Ian Macdonald QC oedd yr aelod mwyaf blaenllaw o’r SIAC yma, a apwyntiwyd i gynrychioli’r carcharorion yma. Ond mae’r bobl yma yn cael eu carcharu heb achos, ac mae hynny yn anfoesol. Da iawn Ian Macdonald am ymddiswyddo o’r rol yma oedd yn cael ei ddefnyddio i gyfiawnhau gweithredoedd y llywodraeth.

Yn anffodus mae nifer o’r carcharorion yma, ers cael eu carcharu, wedi mynd yn wallgo. Roedd un yn cael ei garcharu am 23awr y dydd, ond yn cael gwneud crochenwaith am ychydig bob diwrnod. Hwn oedd yn ei gadw i fynd. Penderfynodd awdurdodau Belmarsh i wadu’r weithred yma i’r carcharorion. Gyrrodd hyn y carcharor druan yn wallgo.

Gall hyn ddim fod yn iawn. Dyw e ddim yn foesol, ac mae’n rhaid iddyn nhw newid y drefn.

Eth sydd gan Blunckett i wneud a hyn?
Mae nifer yn datgan eu bont yn tosturio drosto am mai ‘cariad’ sydd yn ei yrru i wneud pethau byrbwyll, ac am ei fod yn ddall. Efallai yn wir, ac mae lle i gydymdeimlo ag ef am ei amgylchiadau personol. Serch hynny rwy’n cydymdeimlo lot yn fwy dros y trieiniaid ym Melmarsh sydd yn colli ar eu hunen, ac yn colli rhan o’u bywydau na ddaw byth yn ol iddyn nhw – hyn oll oherwydd agwedd a deddfau ffiaidd a hiliol Blunckett a’r llywodraeth bresenol.
Gwynt teg ar ei ol, medde fi.

Hewl i'r genedl

Mae adroddiad ar dudalen flaen y Western Mail heddiw yn dweud fod Andrew Davies a llywodraeth y cynulliad am ddatblygu hewl i'r de o'r M4 fydd yn rhyddhau'r draffordd o'r holl draffig. Mae'r awdurdodau yn ochrau Casnewydd yn ddlau fod yr M4 bron a chyrraedd ei uchafswm o ran niferoedd ceir all deithio arno. Mae'r CBI a'r siambr fasnach yng Nghaerdydd ill dau wedi bod yn gwthio'n galed am hyn yn dadlau fod y draffordd fel ag y mae yn golygu nad yw'r ardal yn cael ei llawn botensial o fuddsoddiad, oherwydd y traffig. Bydd y cwbwl yn costio tua £360 miliwn yn ol y son, gydag awgrym mai datblyiad preifat fyddai a bod ffi yn mynd i gael ei godi am deithio ar yr hewl.

Galla i ddim a chefnogi menter o'r fath.

Yn un peth, yn wleidyddol, mae'n datblygu'r cyswllt rhwng 'De Cymru' a 'De Orllewin Lloegr a Llundain'. Gallau olygu mwy o fuddsoddi yn yr ardal hynny o Gymru, ond ar yr un pryd mae'n golygu mwy o deithio i'r cyfeiriad arall hefyd - mwy o allfudo. Rhaid i ni dderbyn mae'r ardal hynna o Gymru yw ardal cyfoethocaf ein cenedl - yn arianol - a byddi datblygu gwell cyswllt a Lloegr ond yn golygu fod yr arian yn mynd allan o Gymru. Mae'n rhaid datblygu ffyrdd o gadw arian yng Nghymru. Mae hyn yn mynd yn erbyn hynny.

Gwnaeth yr IWA (Sefydliad Materion Cymru/Instituet of Welsh Affairs) adroddiad nol yn 2000 oedd yn awgrymu datblygu cysylltiadau rhwng y de a'r gogledd. Roedd yr adroddiad yn awgrymu gwella rhai rhannau o'r ffyrdd trwy'r canolbarth ac ar hyd y Mers - ymestyn o ddwy lon i dair, datblygu llefydd pasio ac ati. Byddai hyn, medden nhw, yn torri amser teithio o'r de i'r gogledd o tua awr, ac yn costio £123miliwn.

Roedd Friends of the Earth Cymru yn dadlau yn erbyn syniad yr IWA ac yn dadlau am yr angen i wella y Traws Cambria, datblygu trafnidiaeth dren, ynghyd a gwella rhannau o'r heolydd. Roedd eu hawgrymiadau nhw yn costio £60 miliwn.

Ystyriwch petai ni yn datblygu gwell cyswllt rhwng y de a'r gogledd. Byddai hyn yn caniatau gwell buddsoddi mewnol yn ein cenedl - byddai cwmniau yn gallu tendro yn haws am waith ym mhen arall y wlad, ac yn fwy cystadleuol am fod y trafndaiaeth yn well. Byddai hyn yn defnyddio llafur lleol, adnoddau lleol - hyn oll a mwy, ond yn sylfaenol bwysig byddai arian yn aros yng Nghymru ac yn cylchdroi yma. r hyn mae datblygu 'releif road' i'r M4 am wneud yw caniatau cwmniau mawr Lloegr i dendro am waith cyhoeddus a phreifat yn Ne Cymru (lle mae'r holl datblygiadau). Dyna sy'n digwydd nawr, a does dim peynt i ni esgus nagefe - bydd hyn ond yn gwneud hynny'n waeth.

Oes, mae yna 'congestion' difrifol yn rhannau o'r M4. Mae'n amlygu ar adegau penodol o'r diwrno gan fwyaf - cyn 9 y bore ac wedi 5 yr hwyr. Traffig gwaith ydyw. Mae'n ymddangos wrth fod degau o filoed o bobl yn teithio i ac oddi o'r gwaith oll yn gyrru eu car eu hunen. Mae'n rhaid buddsoddi felly mewn gwell trafnidiaeth gyhoeddus - system o dacsi's gwaith yn cael ei rhan ariannau gan y cwmni, neu'r siambr fusnes lleol, neu'r llywodraeth leol, a'r gwithiwr/aig eu hunen. Datblygu'r rheilffyrdd lleol yno a sicrhau fod trennau yn mynd bob tua chwarter awr rhwng Caerdydd a Chasnewydd os oes raid fel bo gweithwyr yn gallu teithio yn gyfleus.

Nid euddigedd mo hwn fod rhagor o fuddsoddi yn mynd i'r rhan honno o Gymru - er fod honna yn ddadl deg syd angen ei chyflwyno - ond mae'n fwy o lawer na hynny. Mae'n golygu ein bod ni unwaith eto yn methu a chydweithio fel cenedl; ein bod ni yn gweld ein dyfodol a llwyddiannau yn gorwedd yn Lloegr; nad oes hyder ynddom ni fel cendel a ffydd yn ein gilydd. Diffyg adnabyddiaeth o'n gilydd sydd wedi datblygu ar hyd y canrifoedd yw hyn. Mae wedi cael eu atgyfnerthu drosodd a throsodd gydar M4 a'r A5, ac mae hyn ond yn datblygu ar hynny.

Byddai datblygu cyswllt, boed yn ffyrdd neu'n reilffyrdd, rhwng y de a'r gogledd dreian pris y 'releif road' yma. Gellir wedyn buddsoddi gweddill yr arian i sicrhau gwell trafnidiaeth gyhoeddus i weithwyr y de ddwyrain fydd yn rhyddhau yr M4.

Adroddiad Friends of the Earth yn ymateb i gynnigion yr IWA yn 2000